Con đường chính vào trung tâm thị trấn nhiều đoạn bị sạt lở nghiêm trọng, phần đường may mắn còn đủ cho một làn xe đi qua, những con suối nước đỏ ngàu đang còn tuôn xối xả, những vẻ mặt còn chưa hết hoảng hốt sau trận lũ lịch sử. Trận lũ đã cuốn đi 54 ngôi nhà, làm chết và mất tích 14 người mà đến 20 ngày sau 6 người còn bị chôn vùi đâu đó trong những đống đất đá chưa được tìm thấy.
Vượt chặng đường 300km, tôi cùng đoàn Nghệ sỹ nhiếp ảnh và Nhà báo mang theo một số tiền khiêm tốn nhưng là tình cảm yêu thương của các anh chị em nhiếp ảnh, các nhà báo và bạn bè đến với Mù Cang Chải. Vừa đặt chân tới trung tâm thị trấn, đoàn vào thẳng UBND huyện Mù Cang Chải. Được hẹn trước nên khi đoàn đến anh Lê Ngọc Minh - Chủ tịch MTTQ huyện đã xuống cầu thang đón chúng tôi. Sau những cái bắt tay thật chặt. Chúng tôi bày tỏ nguyện vọng và mục đích chuyến đi và xin phép được làm việc ngay. Đoàn thiện nguyện “Nhiếp ảnh với Mù Cang Chải” đưa ra danh sách các đối tượng đoàn mong muốn hỗ trợ, sau vài phút trao đổi, vị chủ tịch MTTQ giao cho cán bộ chuyên trách gọi điện đến từng bà con mời lên hội trường Ủy ban để nhận tiền hỗ trợ.
Tranh thủ thời gian chờ đợi tôi xin phép phỏng vấn anh Lê Ngọc Minh, anh cho biết: “Trong tháng 6 và 7 trên địa bàn Mù Cang Chải đã xảy ra mưa lớn kéo dài. Lượng mưa đo được từ ngày 18/6 đến ngày 03/8/2017 là 516 mm, cao hơn lượng mưa trung bình hàng năm (Lượng mưa trung bình hàng năm trên địa bàn huyện Mù Cang Chải là 390mm). Đặc biệt là vào đêm ngày 02/8/2017 tại khu vực trung tâm thị trấn và các xã lân cận đã có mưa lớn cục bộ. Đến khoảng 5 giờ 30’ sáng ngày 03/8/2017 đã xảy ra lũ ống, lũ quét lớn gây thiệt hại nặng nề về người, nhà cửa, tài sản của nhân dân và các công trình công cộng trên địa bàn huyện Mù Cang Chải. Theo một số cụ già sống lâu năm ở đây thì chưa bao giờ có trận lũ nào lớn như vậy.”
Phóng viên Kỳ Nam đang phỏng vấn Chủ tịch MTTQ
huyện Mù Cang Chải
Khi được hỏi về những thiệt hại tại Mù Cang Chải sau trận lũ lịch sử ngày 3/8, anh Minh cho biết thêm: “Sau gần 20 ngày tìm kiếm, đến nay có 14 người chết và mất tích (08 người chết; 06 người mất tích) và 09 người bị thương. Tổng số nhà bị thiệt hại là 156, trong đó nhà dân bị cuốn trôi và sập đổ hoàn toàn là 54 nhà, trong đó nhà ở là 39 nhà làm ảnh hướng đến 180 nhân  khẩu (Dế Xu Phình 6 nhà; La Pán Tẩn 5 nhà; Thị trấn 9 nhà; Kim Nọi 5 nhà; Lao Chải 14 nhà) và 15 nhà trọ cho thuê của thị trấn. 
Chính quyền địa phương cùng bà con vùng lũ
 khắc phục hậu quả sau lũ.
Các công trình công cộng bị thiệt hại nặng nề gồm có: 06 công trình Giáo dục và Đào tạo, 14 công trình giao thông, 134 công trình thủy lợi, 02 công trình cấp nước tập trung, 01 công trình văn hóa, 02 công trình khác, 54 cột điện hạ thế và 03 cột  điện trung thế bị gãy đổ , với tổng khối lượng đất đá vùi lấp 132.000m3. Về tài sản, hoa màu: Có 15 hộ dân ở nhà trọ tại thị trấn Mù Cang Chải bị mất hết tài sản sau lũ quét. Diện tích hoa mầu bị thiệt hại 127,11 ha (mất trắng), trong đó: Lúa 70,78 ha (trong đó: diện tích đất trồng lúa có thể cải tạo, khôi phục được 40,28ha; diện tích đất lúa không thể khắc phục, cải tạo được 30,5 ha); ngô mất trắng 56,3 ha. Diện tích thảo quả bị thiệt hại 26 ha ( xã Chế Tạo 18,5 ha, xã Lao Chải 7,5 ha). Thiệt hại về gia súc: 71 con. Trong đó: 22 con trâu, 14 con bò, 3 con dê và 32 lợn của xã (Lao Chải, Kim Nọi, Dế Xu Phình, Thị trấn, Chế Tạo) cùng nhiều tài sản khác. Đặc biệt có gia đình vừa vay tiền ngân hàng để xây nhà từ hôm trước để trong két hơn 300 triệu đã bị lũ cuốn trôi mất. Ngoài ra các trường học cũng bị thiệt hại lớn về trang thiết bị giáo dục như Trường THPT huyện, Trường TH và THCS Thị trấn; Trường Mần non Hoa Lan và điểm Trường Mầm non Tà Ghênh, xã Lao Chải”.
Những thiệt hại thật to lớn tại Mù Cang Chải
Gặp chị Phạm Thị Hương Thảo - Giáo viên trường TH&THCS Mù Cang Chải ở tổ 8, thị trấn bên hành lang hội trường, chị chia sẻ: “Trong trận lũ vừa qua nhà tôi có 4 người ở nhà nhưng may mắn thoát chết, tuy nhiên nhà và tài sản bị lũ cuốn trôi hoàn toàn. Ngay ngày đầu tiên gia đình tôi đã được chính quyền địa phương bố trí ngay chỗ ăn ở tại cơ quan cũ rồi gia đình tôi cũng được bà con hàng xóm, bạn bè đồng nghiệp hỗ trợ. Người cho cái chăn, cái gối, cái màn, người đến lắp cho cháu cái giường để ngủ. Ngày đầu tôi chỉ không nấu được cơm thôi vì thiếu vật dụng, tôi được chị Chủ tịch Công đoàn ngành giáo dục tại đây lo cho các bữa ăn. Những ngày tiếp theo, tôi nhận được hơn 50 triệu đồng cùng gạo, mì tôm… từ các cá nhân, các tổ chức từ thiện và các doanh nghiệp hỗ trợ, cuộc sống cũng đang dần ổn định”.
Còn anh Mùa A Tông người dân tổ 8, thị trấn Mù Cang Chải cho biết: “Nhà tôi cũng bị lũ cuốn trôi mất cả nhà và tài sản. Chính quyền đã bố trí ngay chỗ ở tạm, tôi mong sớm nhận được sự giúp đỡ của chính quyền để có đất dựng nhà ổn định cuộc sống”.
Nhận được sự đón tiếp ân cần, sự tận tâm của cán bộ tiếp nhận cứu trợ của Mù Cang Chải mới thấy quan điểm nhất quán của lãnh đạo địa phương trong công tác cứu trợ mà Chủ tịch huyện Vũ Tiến Đức đã chia sẻ với phóng viên: “Mù Cang Chải đang gặp hoạn nạn chưa từng có trong lịch sử. Lãnh đạo và người dân nơi đây luôn bày tỏ lòng biết ơn đến các cơ quan đoàn thể, các doanh nghiệp, các nhà hảo tâm… bằng việc tiếp đón trọng thị và tạo mọi điều kiện để việc cứu trợ đến được với bà con Mù Cang Chải. Ban tiếp nhận cứu trợ sẽ cử người đưa đến tận nơi theo yêu cầu của các tổ chức, cá nhân đến thực hiện các công tác nhân đạo”.
Đoàn Thiện nguyện " Nhiếp ảnh với Mù Cang Chải" trao
tiền hỗ trợ cho bà con tổ 8, thị trấn Mù Cang Chải
Đoàn thiện nguyện của tỉnh Bắc Giang đại diện cho những người lao động đang làm việc tại Macao được một cán bộ của MTTQ huyện đưa đến tận nơi cần hỗ trợ; Đoàn nghệ sỹ nhiếp ảnh và nhà báo Hà Nội được đại diện Hội Chữ thập đỏ huyện đưa đến xã Kim Nọi và một số hộ gia đình trong thị trấn trao tiền hỗ trợ.
Anh Lại Hiển, đại diện cho nhóm thiện nguyện “Nhiếp ảnh với Mù Cang Chải” không nói lên lời trong nước mắt khi trao số tiền 10 triệu đồng cho anh Lê Doãn Dũng - người bị lũ cuốn mất vợ và hai con nhỏ. Xúc động biết bao khi chị Giàng Thị Ái - Chủ tịch Hội Phụ nữ xã Kim Nọi sau khi nhận 3 triệu đồng từ đoàn thiện nguyện đã nói trong nước mắt xin được nhờ Ban cứu trợ huyện chuyển lại cho gia đình chị Lò Thị Lả ở Bản Thái, thị trấn Mù Cang Chải bị câm điếc, gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn.
Anh Lại Hiển nghẹn ngào trong nước mắt khi trao 10 triệu
đồng cho anh Lê Doãn Dũng, người bị mất vợ cùng 2 con
nhỏ trong lũ dữ
Trong gió mưa đoàn thiện nguyện đã tìm đến trụ sở Đài phát thanh truyền hình huyện nơi vợ con anh Giàng A Hù, cán bộ của đài bị lũ cuốn mất tích và gia đình mất toàn bộ nhà cùng tài sản đang được bố trí ở tạm ngay trong cơ quan.
Chia sẻ những xúc cảm khi được đón tiếp những đoàn từ thiện đến với Mù Cang Chải, anh Lê Ngọc Minh - Chủ tịch MTTQ huyện nghẹn ngào: “Có một đoàn thiện nguyện từ TP HCM đi cứu trợ tại Mường La, Lai Châu, trên đường về có ghé qua Mù Cang Chải, sau khi gặp ban tiếp nhận cứu trợ, đoàn đã quyết định ngay bằng việc hỗ trợ 100 tấn xi măng ủng hộ mỗi hộ gia đình 2 tấn để sửa lại nhà sau lũ cho bà con các xã La Pán Tẩn, Mồ Dề và Dế Xu Phềnh, mọi việc được đoàn thiện nguyện giải quyết luôn trong ngày. Một đoàn thiện nguyện khác cũng khiến anh em chúng tôi không khỏi xúc động khi họ lên ngay Mù Cang Chải sau một ngày xảy ra trận lũ kinh hoàng. Họ mang theo mỗi người 5kg gạo, 01 thùng mì tôm cùng cuốc xẻn, ủng đến gặp Ban cứu trợ với một nguyện vọng”Chúng tôi là những nông dân nghèo chỉ có món quà nhỏ xin được nhờ các anh chị chuyển đến cho bà con vùng lũ và chúng tôi xin được lao động tại đây một ngày bằng việc dọn dẹp đất cát sau lũ giúp bà con. Nhìn vào ánh mắt họ chẳng ai cầm được nước mắt anh ạ”.
Đoàn thiện nguyện với bà con Xã Kim Nọi, Mù Cang Chải
Trao đổi thêm với Chủ tịch UBND huyện Vũ Tiến Đức về những thiệt hại và phương hướng khắc phục hậu quả sau lũ của chính quyền địa phương, anh cho biết: “Tổng giá trị thiệt hại khoảng trên 724,72 tỷ đồng (trong đó thiệt hại các công trình công cộng là 567,542 tỷ đồng, còn lại là tài sản của nhân dân). Huyện đã huy động các phương tiện, máy móc, thiết bị cùng các lực lượng của địa phương phối hợp với lực lượng tăng cường của quân sự tỉnh, lực lượng Quân khu 2, công an tỉnh với tổng số 6.933 người với trên 55.000 ngày công (bộ đội 370, dân quân 500 người, công an huyện 100, cảnh sát cơ động và phòng cháy công an tỉnh 100, các ban ngành địa phương của huyện, xã 3.413 người; đoàn viên thanh niên 1000 người; nhân dân và các doanh nghiệp 1.450 người). Trong đó: Lực lượng tìm kiếm người bị nạn là 567 người; khắc phục hậu quả, dọn dẹp vệ sinh môi trường là 3.215 người; hỗ trợ di chuyển nhà cửa là 3.151 người. Hỗ trợ đối với các gia đình có người chết và mất tích 10 triệu đồng/người; hỗ trợ người bị thương 2,5 triệu đồng/người; hỗ trợ các gia đình có nhà bị cuốn trôi 25 triệu đồng/nhà, các nhà bị sạt lở là 10 triệu đồng/nhà; đồng thời, hỗ trợ các gia đình có nhà bị trôi hoàn toàn 15kg gạo/khẩu/tháng trong thời gian 6 tháng từ nguồn ngân sách của tỉnh. Huyện đang khẩn trương sắp xếp chỗ ở mới an toàn để bà con sớm dựng lại nhà ổn định cuộc sống. Huyện  đã  vận  động  bà  con nhận  được  tiền  hỗ  trợ tạm  gửi tại  Ngân hàng để  sử  dụng  cho việc xây dựng lại nhà sau khi được bố  trí nơi tái  định cư tránh sử  dụng  sai mục  đích với  số  tiền  hơn 4 tỷ  đồng". 

Những nỗ lực trong việc khắc phục khó khăn sau lũ của các cấp chính quyền tỉnh Yên Bái là đáng ghi nhận. Sự chung tay chia sẻ những mất mát cùng bà con Mù Cang Chải của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước là đáng kể. Chỉ trong vòng 20 ngày sau cơn lũ dữ, Mù Cáng Chải đã đón tiếp 453 đoàn thiện nguyện với tổng số tiền hỗ trợ là 16.243.866.700 đồng. Những mất mát là rất lớn, người dân Mù Cang Chải đang phải oằn mình vượt khó khi nhiều hộ gia đình chưa được bố trí nơi ở mới ổn định để dựng lại nhà. Nhiều câu chuyện và hình ảnh cảm động về tình người trong hoạn nạn mà trong khuôn khổ bài viết không thể kể hết.
Trao quà cho cháu Giàng A Già người đã cứu 3 mẹ con
thoát chết trong mưa lũ
Tạm biệt Mù Cang Chải trong mưa tầm tã, chúng tôi chỉ cùng một ước mong ông trời đừng vùi dập thêm lần nữa cho mảnh đất và những con người nơi đây, để cho những thửa ruộng bậc thang lại rực vàng trong mùa lúa chín.
Kỳ Nam
Ghi chép từ vùng tâm lũ Mù Cang Chải  ngày 24/8/2017.